Şinasi Morris'in başına gelenler!..

Yıl 1855, Manisa''da Sefarad Yahudilerinden fakir bir ailenin bir oğlu olur, ismini Morris koyarlar. Morris, 9 yaşında kuşpalazı hastalığına yakalanınca ölümle burun buruna gelir. Şinasi isimli bir doktorun tedavisi sonucunda iyileşince, ailesi ona Şinasi ismini de verir. Bu bir vefa borcudur. Bu vefa anlayışı Morris''in ruhuna da işler.

Derken Morris 15 yaşına gelince fakir olan ailesine yardım etmek için Yahudi mezarlığında bekçi olarak iş bulur. Okuma yazması olmadığından bir süre sonra işten atılır. Dışarıdan bir Yahudi ailesi gelir. Yerini bilmediklerinden yakınlarının mezarını görmek isterler. Morris ise okuma bilmediğinden mezarın yerini gösteremez. Bu aile durumu Yahudi cemaatına bildirerek Morris''i işten attırırlar..

İş arayan Şinasi, 1870 yılında bu sefer de henüz 15 yaşlarında yine bir Yahudi olan Garofolo isimli bir tütün tüccarının yanında işe girer. Kısa zamanda patronunun gözüne giren Morris, gösterdiği başarıdan dolayı patronu tarafından Mısır''a götürülür. Orada da gösterdiği başarılardan dolayı artık patronuyla iyice dost olur.

Morris 1890 yılında Amerika''ya gitmeye karar verir. Patronundan aldığı 25 bin dolarla Yeni Dünya''ya geçer. Orada Chicago Beynelmilel Fuarı''nda kendi icadı olan bir sigara yapıştırma makinesi sergiler. Makine bir hayli ilgi görür. Buradan kazandığı parayla hem Garofolo''ya olan borcunu öder, hem de bir iş kurma olanağı sağlar.

Yıl 1903''e geldiğinde ABD Devleti, Akdeniz''de ticaret yapabilmek ve gemilerini burada problemsiz seyretmesini sağlamak için Sultan Abdülhamit''e başvurur. Sultan bu teklifi Osmanlı''ya haraç verilmesi karşılığı kabul eder. "Bizden tütün de alacaksınız" şartını da koşar.  Amerika bunu da kabul eder ve tarihinde ilk ve tek olarak Osmanlı''ya haraç verir.

İşte bu tütün anlaşması Morris''in yolunu açar. Ege tütününü iyi tanır, bağlantıları da vardır. Bu avantajını iyi kullanır. Kısa sürede önünde geniş ufuklar açılan Morris, erkek kardeşi Salomon''u da Manisa''dan getirterek iş alanını iyice geliştirir. New York ''ta Brodway 120 Sokak''ta Schinasi Brothers Company İsimli bir sigara fabrikası kurar. Bu bina hâlâ ayakta kalmıştır.

Kurduğu bu fabrikada Türkiye''den götürdüğü tütünleri kullanan Morris, kısa zamanda Türk tipi sigaralarla üne kavuşur. Türkiye''den özellikle Manisa ve Akhisar civarından aldığı tütünleri, yine bu bölgeden götürdüğü usta ve kalifiye işçilerle yüksek kalite mamuller elde etmeyi başarır..

1903 yılında, Selanik''te iş arkadaşı olan Jozef Ben Rubi''nin kızı Laurette ile tanışıp evlenir. 3 kızı ve 1 oğlu olur. Artık Morris çok zengindir.. Hatta Yunan Yahudisi eşi için o döneme göre oldukça gösterişli bir malikâne yaptırır. Malikânenin 52 odalı olduğu rivayet edilir. Morris, Yunanistan''da bir basın açıklaması yapar. Bir gazeteci bir kâğıda bir soru yazar ve Morris''e uzatır. Morris kâğıdı yanındakine verir ve "Ben okuma-yazma bilmem, sen oku" der. Ardından başka bir gazeteci; "Okuma yazma bilmeden bu kadar zengin oldunuz... Bir de tahsilli olsanız kim bilir ne olurdunuz?" der. Morris şöyle  yanıtlar: "İyi bir mezar bekçisi olurdum!"

1916 yılında şirketin tüm haklarını Amerikan Tabacco Company''ye satar ve iş hayatından çekilir. Bu ortaklıktan, çocuklarının kurduğu ve Morris''in arkadaşı Philip''in de ortak olduğu şu an dünya tütün devi olan Philip Morris Company doğdu.

Bu arada hâlâ Manisa''da hizmet veren Şinasi Morris Hastanesi''nin hikâyesini de unutmamak gerekir. Morris doğup büyüdüğü memleketi olan Manisa''yı hiç unutmadı. O kadar ki, yaptırdığı evi Türk stili yaptırır ve içini de yine Türk-Şark tarzı ile döşer.

Çocukluğunda çektiği hastalığı ve gördüğü vefayı da unutmaz. Bu amaçla bir milyon dolarlık bir bütçe ayırır.

Bunun 800 bin doları ile bir hastane yaptırır. Bu hastane çocuk hastanesidir. Çok geniş arazisi vardır ve burada inek, koyun, keçi ve tavuk gibi hayvanlar beslenir ve sebze meyve yetiştirilir ki; çocuklar taze besinlerle beslensinler diye. Yine bu hastanenin faytondan ambulansı ve başhekimin faytondan makam aracı vardır. Bütün bu ayrıntılar bizzat Morris tarafından düşünüldü.

Geriye kalan 200 bin dolarla da devlet tahvili alarak, bu tahvillerin getirisi olan 33 bin dolar her yıl 2 taksit halinde, Morris Şinasi Çocuk Hastanesi''ne gönderilir. Morris Şinasi kurduğu bu vakıfla hastanenin geleceğini de düşünmüştür. Chemical Bank Of New York''u da mutemet tayin etti. 3 yılda bir kurduğu vakfın mütevelli heyeti Türkiye''ye gelerek, Manisa''da hastaneyi ziyaret etmekte ve yapılan işleri yerinde denetlemekteydiler taaa ki geçen yıla dek. Hasta garantili şehir hastanelerinden biri de Manisa''da yapılır ve Morris Şinasi Çocuk Hastanesi kapatılır!..

 

 

 

 

 

YORUMLAR
YORUM YAZ
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Yazarın Diğer Yazıları