Sevgili okuyucularım bu gün sizlere Antik Çağ''ın yedi bilgesinden biri olan Türk asıllı Anakarsis''ten bahsetmek istiyorum.

Antik Yunancada Anakarsis denen bir İskit filozofu anavatanından kuzey kıyılarına ve İran''a seyahat etti. Özellikle de M.Ö. 6. yüzyılın başlarında Atina''da açık sözlü konuşmalarıyla büyük bir izlenim bıraktı. Bozkırlılar için söylenen "Barbar" diye değerlendirilen yani Yunanlı olmayan; ancak iyi bir konuşmacı, güçlü ve eğlenceli bir hatipti. Eserlerinin hiçbiri çağımızda hayatta kalmadı. Ancak onun ölümünden sonra gelişecek olan Kinizm öğretisinin temelini attı. Yani şüphecilik felsefesinin öncülerinden kabul edilir.

***

[Burada bir parantez açıp Antik Çağ''ın yedi bilgesinden söz etmek istiyorum. Ancak bazı tarihçilere göre bilge sayısı 9 ile 10 arasında değişmektedir.

Yunan Kavminin ilk dönem pagan dini; aklın ötelendiği ve inancın hâkim olduğu Tanrı tasavvuruna yön veren Delphi''deki Apollon Tapınağını merkez alan 7 kahin tarafından yönetilirdi. İnanca karşı akılcılığın gelişmesiyle Yunanlı Filozoflar, mitleri eleştirmeye başlamış, bunların gerçeklikle ilgisinin bulunmadığını ve değersiz olduklarını iddia etmişlerdir.

Antik Yunan uygarlığının altın çağı olan M.Ö 7. ve 6. yüzyıllara damgasını vurmuş ve Antik Yunan Felsefesini başlatmış bir grup filozof, devlet adamı ve kanun koyucu "Yunanistan''ın Yedi Bilgesi" ya da "Yunanistan''ın On Bilgesi" olarak isimlendirilmişlerdir.

Bir grup Antik Yunan Felsefe Tarihçisi Pittacus ile Periander''i kabul etmemiş ve bu ikisinin yerine Giritli Epimenides ile İskitli Anacharsis''i koymuşlardır.

Bilgelerin dokuz kişi olduğu söylenmiş ve İskitli Anacharsis ile Chenaeli Myson''u da onlara eklemişlerdir.

Yedi Bilgeler listesi değişkendir:

Thales Aydın-Didim(Milet)/Cleobulos Rodos Adası(Lindos)/Solon Yunanistan Atina/Chilon Yunanistan Mora Yarımadası/Bias Aydın-Söke-Priene/Periander Yunanistan Mora Yarımadası/Pittacus Midilli Adası/Epimenides Girit Adası/Anaharsis Küçük İskitya(Ukrayna)/Myson Yunanistan Mora Yarımadası. Kaynak: Ömer Aşcı-Uşak Kent Tarihi Müzesi Yetkilisi]

***

Kinik felsefesini tutarlı bir şekilde uygulayan kişi Diyojen olarak belirtilir. Kinik okulu Sokratesçi okulların arasında yer alan mutluluğa ancak erdemle ulaşılacağını ve bu erdemin de insanları mutlu edecek şeylere sahip olmakla elde edileceği savunulur. Bu düşüncenin ün kazanmasını sağlayan Diyojen''in yaşamını bir fıçının içerisinde geçirerek ihtiyacı olabilecek pek çok şeyden kendini yalıtladığı malumdur.

Kinik düşünce ya da "Kinizm" sofist bir kişi olan Gorgias''ın daha sonra da Sokrates''e öğrencilik yapmış olan Antisthenes''in savundukları bir görüş olarak ifade edilir. Antisthenes, Kynosarges okulunun kurucusu olmaktadır. Bu okulun adı kyon kelimesinden türetilmiştir. Diyojen de bu düşüncenin uygulayıcıları arasında yer alır.

Aslında "Anakarsis" İskit (Saka) soylu idi. Türk alfabesinde '' X (Kh)'' harfinin olmaması etimolojide sorun yarattı. Adının Anak (Anax) olması kuvvetle muhtemel. Sonundaki "ar-s" veya "aris" ise Yunanca bir ek. Bir de şunu hatırlatmak gerek; "Anakar" Orta Asya''da Nepal''in güneydoğusunda Bangladeş''e 27 km. uzaklıkta Janakpur (Canakpur) bölgesinde 722 hane ve 4 bin 232 kişilik nüfusa sahip bir köydür.

Anakar''ın, babası İskit (Saka) Hakanı Konur (Gnouros) Bey, kardeşi Savlı (Savcı) Bey''dir. Anakarsis iyi bir eğitim alarak hekim oldu. Denizcilik konusunda da eğitimliydi. Karadeniz''in kuzey kıyılarındaki pek çok kenti gezdi. Yunan Klasik Çağı veya Yunan Altın Çağı olarak anılan dönemde de yolu Atina''ya düşecekti.

Kardeşi Savlı Bey, Türk anneden olması nedeniyle babasından sonra Elbey (Hakan) olur. Anakarsis ise Yunanlı bir kadından doğmuştu ve Atina''ya gidip bilge olmayı seçti.

Gnorus''un oğlu Anakarsis, yarı Yunanlı sayılırdı. Karma bir Türk-Helen kültüründen geliyordu. Bilgi peşinde seyahat etmek için anavatanını terk etti. M.Ö. 589''da Kimmer Boğazı''nı geçerek Atina''ya geldi.

Antik Çağ''da Kerç Boğazı, "Bosporus Kimmerius (Kimmer Boğazı)" adını taşımaktaydı. Kırım adının da Kimmer''den türediği bilinmektedir.

Anlatılanlara göre Anakarsis, Solon''un evine geldi ve "Seninle arkadaşlık yapmak için buraya uzaktan geldim" dedi. Solon, "Sokakta olacağına evde arkadaş edinmek çok daha iyidir" diye yanıtladı. Bunun üzerine İskit, "Öyleyse bu evde olman, dolayısıyla benimle arkadaş olman gerekiyor" diye cevap verdi. Solon güldü ve onu arkadaşı olarak kabul etti.

Anakarsis, gurbette bir yabancının bildik şeylerde uygulamaların yanlışlığını ve de mantıksızlığını görme becerisini geliştirdi. Örneğin Yunan tarihçi, biyogafi ve derleme yazarı Mestrius Plutarchus, "Yunanistan''da bilge adamların konuşması ve aptalların karar vermesi gerçeğine olan merakını dile getirdiğini" belirtiyor. Konuşması esprili ve dürüsttü. Solon ve Atinalılar onu bilge ve filozof olarak kabul ettiler. Onun kaba ve özgür söylemi Atinalılar arasında "İskit söylemi" olarak meşhur oldu.

Solon''un, Anakarsis''in zekasını ve bilgeliğini takdir etmesiyle başlayan süreçte aralarında büyük bir dostluk başladı.

Anakarsis, Atina vatandaşlığı ayrıcalıklarını almış olan ilk yabancı (Metik ) olacakı. O da çift taraflı ''gemi çapası'' ve ''çömlekçi çarkı''nı bularak Atinalılara borcunu ödedi. Batı dillerinde "Anchor" denen çift taraflı gemi çapası onun ismiyle anılır.

Giysileri, İskit pelerini, deri uzun çizmeleri, ayaklarının sert tabanı, toprak yatağı ve sadece süt, peynirle et dışında hiçbir şey yememesi Atinalıların garibine gitmişti. "Gel ve beni ziyaret et, beni huzur içinde bulacaksın. Bana bir şey vermek istiyorsun, ama onu kendi halkına ver, ya da ölümsüz tanrının almasına izin ver" sözleri sonunu getirdi. Bizzat kardeşi Savlı Han''ın kılıcıyla hayata veda ederken "Yasalar, küçük sinekleri yakalayan, ancak büyükleri tutamayan örümcek ağlarıdır" sözleri kulaklarda yankılanıyordu.

Anakarsis''in vatanı Kimerya''da şimdilerde Ruslarla Ukraynalılar savaşıyor. Bu toprağın asıl sahipleri İskitler''den ise elde kalan bir şey yok. Türk ve Helenler ise şimdiik bu savaşı seyretmekle yetiniyorlar.