Fatih'in kardeşinin kurduğu sultanlık!

Adilşahlar, Hint Yarımadası''nda başkentleri olan Bijapur''da 1490-1686 yılları arasında hüküm sürmüş Türk-İslam devletidir. Hanedanlığın kurucusu Yusuf Adil Şah''tır. Şii oldukları için diğer müslüman devletlerle iyi ilişki kuramamışlar, 1634 yılında Muhammet bin İbrahim zamanında bağımsızlıklarını yitirerek Delhi''de hüküm süren Şah Cihan''a vergi vermek zorunda kalmışlardır. 1686 yılında Sikandar bin Ali zamanında başkentleri düşerek hanedanlıkları son bulmuştur.

1489 yılında Yusuf Adilşah tarafından kurulan Adilşahlar Sultanlığı''nda, 1686 yılına kadar dokuz sultan hüküm sürdü. Sultanlığın sınırları, ilk dönemlerde batı Maharaştra ve Kannada dilinin konuşulduğu bölgelerden ibaretti. Daha sonra ise Tungabhadra Nehri''nin kuzeyine doğru genişledi. XVII. asrın sonunda ise batıda Umman Denizi''ne, doğuda ise Bengal Körfezi''ne erişti. Adilşahlar Hanedanlığı mensupları, bir taraftan sultanlığın sınırlarını genişletmek ve halkın refahını yükseltmekle uğraşırken, bir taraftan da bu faaliyetlerini gelecek nesillere aktarmak maksadıyla tarihin yazılmasını teşvik ettiler. Şiiliğin kabul edilmesi, bu mezhebin önemli temsilcilerinden olan Safevilerle ilişkilere olumlu katkı sağladığı gibi Farsçanın bölgede yayılmasını hızlandırdı. Sultanların daveti neticesinde İran ve Maveraünnehir''den bazı âlimlerin Bijapur''a gelmesi bu dilde yazın faaliyetlerinin artmasıyla sonuçlandı. Yaşanan bu gelişmeler, Farsçanın yayılmasına olumlu katkıda bulundu. Bu yüzden çok önemli eserlerin kaleme alınmasına fırsat verdi. Sultanlık yıkıldıktan sonra da bölgede uzun süre Farsça''nın yayılması sürdü. Farsça eserler, Adilşahlar Sultanlığı döneminde yaşanan siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişmelere ışık tuttu.

Hanedanlığın kurucusu Yusuf Adil''in cesareti ve kişiliği, onu Bahmani Sultanı''nın gözünde hızla büyüttü. Bu başarısı, onun Bijapur Valiliği''ne atanmasıyla sonuçlandı.

1489''da Yusuf, kendisini Bijapur''daki bağımsız bir sultanlık kurmak için Bahmani iktidarının çöküşünü bekledi. Bijapur''un, komşularına karşı da Vijayaagar İmparatorluğu''na hedef larak savaş açtı. Yusuf, Vijayanagara komutaı Tuluva Narasa Nayaka''yı barış antlaşması için davet etti. Ancak anlaşmazlığın artması sonucunda komutanı öldürdü. Kurduğu Bijapur Sultanlığı 1686''da Aurangzeb tarafından yenilene kadar iki asır kadar sayılı bir güç olarak kaldı.

Adil Şah, görkemli Citadel ya da Arkilla ve Faroukh Mahal adlı muhteşem sarayları inşa ettirdi. Yusuf, ayrıa bir kültür adamıydı ve Pers, Türkiye ve Roma''dan şair ve zanaatkarları davet etti. Ayrıca, bu andan itibaren sanat ve mimariye yansıyan derin dini hoşgörü sahibi başarılı bir müzisyen ve bilim adamıydı.

Yusuf Adil Şah, Maratha savaşçısının kızkardeşi Punji ile evlendi. Goa''nın 1510''da Portekiz Valisi Afonso de Albuquerque''ye uğramasından kısa bir süre sonra 1511''de öldü.

Adilşahlar Devleti''nin kurucusu ve ilk hükümdarı Yusuf Adil Şah''ın kökeni konusunda çeşitli tartışmalar vardır. Yusuf Adil Şah''ın Bahmani Sultanlığı Veziri Mahmud Gawan tarafından İran''dan satın alınan bir Gürcü kölesi olduğu söylenir. Bazı tarihçiler, Fars ya da Akkoyunlu Türkmeni olduğundan da bahseder.

Ancak olayın bizi ilgilendiren yönü; son zamanlarda ortaya atılan bir iddiadır: Bu iddiaya göre Yusuf Adil Şah, Fatih Sultan Mehmet''in kardeşidir!... Bazı tarihçiler Yusuf''un, Osmanlı padişahı II. Murad''ın oğlu olduğu ve Fatih Sultan Mehmet''in kardeşi bulunduğu iddiasındadır. Yusuf Adil''in, ağabeyi II. Mehmet (Fatih) tahta çıktığı zaman, oğlunun öldürülmesinden endişe eden annesi tarafından kurtarıldığı söylenir. 

Ancak rivayet odur ki; Hindistan''ın güneyinde Bijapur başkentinde 1490-1686 tarihleri arasında hüküm süren Adilşahlar Türk İslam Devleti, Fatih Sultan Mehmet''in kardeşi Yusuf tarafından kurulmuştur.

Ağabey II. Mehmet (Fatih) tahta çıktığı zaman kardeş katlini kabul edince Yusuf isimli şehzadenin

annesi, Fath''e gelerek; "Sultanım ben kulunu azat et, şehzademi de bana bağışla! Ben başka bir ülkeye gideyim. Herkes şehzademin öldüğünü bilsin" der. Fatih Sultan Mehmet bu isteği kabul eder.

Şehzade Yusuf ve annesi izlerini kaybetmek için Hindistan''a giderler.

Sultanlığı veren Allah bu lütfunu Yusuf''tan esirgemez. Annesiyle birlikte bu günkü Hindistan''ın güneyinde Bijapur şehrini başkent yapan Adilşahlar Devleti kurulacak, Yusuf da bir başka coğrafyada tahta çıkacaktır. Bunun, Adilşah hanedanını yüceltmek isteyen o devrin tarihçileri tarafından uydurulan asılsız bir iddia olduğu da ileri sürülür. Bu hikaye; bizim bu taraflarda pek bilinmez. Ancak Hindistan Türk tarihinde Adilşahlar hâlâ, Osmanlı''nın bir kolu olarak tanınır...

Yaklaşık 200 yıllık Adilşah Sultanlığı''nda 9 hükümdar hüküm sürdü. Saltanat sırasıyla şu şekilde yürüdü:

Yusuf Adil Şah 1490 - 1510,

İsmail bin Yusuf 1510 - 1534,

Mallı bin İbrahim 1534 - 1535,

I. İbrahim bin İsmail 1535 - 1557,

I. Ali bin İbrahim 1557 - 1579,

II. İbrahim bin Tahmasp 1579 - 1626,

Muhammet bin İbrahim 1626 - 1660,

II. Ali bin Muhammet 1660 - 1672

Sikandar bin Ali 1672 - 1686.

 

 

 

YORUMLAR
YORUM YAZ
UYARI: Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış,
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
Yazarın Diğer Yazıları