Evet sevgili okuyucularım, Çarşamba günü ‘Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği’ kitabının yazarı Çek asıllı Fransız yazar Milan Kundera 94 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Kundera’nın yaşam öyküsü ile ilgili derlediğim bilgileri paylaşmak istiyorum.

“Milan Kundera, 1929 yılında Çekoslovakya'nın Moravya bölgesinde yer alan Brno şehrinde orta sınıf bir ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Ludvík Kundera (1891-1971), 1948-1961 yılları arasında Brno Müzik Akademisi müdürlüğü yapmış olan, ünlü müzikolojist ve piyanist Leoš Janáček'in öğrencisiydi.

Küçük yaşta piyano çalmayı öğrendi. Lise eğitimini 1948 yılında Brünn'de bitirdikten sonra, Charles Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi'nde, edebiyat ve estetik üzerine eğitim gördü. İki dönem sonra Film akademisine geçti ve yönetmenlik konusunda ilk makalelerini yazdı fakat daha sonra çalışmalarını politik baskı yüzünden durdurmak zorunda kaldı.

II. Dünya Savaşı'nın sonunda Komünist Parti'ye üye oldu. Ancak 1948'in şubat ayında partiden çıkarıldı. 1950 yılında da bir diğer Çek yazar Jan Trefulka Komünist Parti'ye karşı faaliyetlerde bulunmaktan, partiden uzaklaştırıldı. Trefulka o günlerde gerçekleşen olayları 1962 yılında yazdığı Pršelo jim štěstí (Onlardan Yükselen Mutluluk) romanında anlattı. Kundera ise, partiden çıkarılma sürecinde başına gelenleri anlattığı kitabının ismini Žert (Şaka) koydu. 1956 yılında Komünist Parti'ye tekrar giren Milan Kundera, 1976 yılında Václav Havel gibi ünlü yazarlar ve sanatçılarla birlikte ikinci kez partiden ihraç edildi.

1968'deki Rus istilasından sonra, Prag Müzik ve Sanatlar Akademisi'ndeki görevinden uzaklaştırılan Kundera, politik baskılara dayanamayarak Fransa'ya göç etti ve 1981 yılında Fransa vatandaşı oldu. 1979 yılında yazdığı "Gülüşün ve Unutuşun" kitabının yayınlanmasının ardından Çekoslovak hükûmeti Kundera'yı vatandaşlıktan çıkardı.

1980 yılında Gabriel Garcia Marquez'in aldığı Commonwealth Ödülü'nü, 1981 yılında Tennessee Williams'la paylaştı. En bilinen romanı Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği, 1988 yılında Philip Kaufman tarafından sinemaya uyarlandı. 1983 yılında Michigan Üniversitesi tarafından fahrî doktora unvanı verilen Kundera 1985 yılında da Kudüs Ödülü'ne layık görüldü.

Çağımızın en başarılı düşünsel roman yazarı ve varoluşçuların sonuncusu olarak nitelendirilen Kundera'nın son kitabı Bir Buluşma, 2009 yılında yayınlandı ve 2010 yılında Türkçeye tercüme edildi.”

***

80’li yıllara damgasını vuran yazarın ‘Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği’ adlı yapıtı bütün dünyada çok ses getirmişti.

Kundera’nın 1982'de yazdığı kitabın ilk baskısı 1984 yılında Fransa'da Fransızca olarak yapıldı. Kitap, ilk çıktığı andan itibaren edebiyat dünyasında ses getirdi. Çekçe orijinali ertesi yıl yayımlandı. Türkçe çevirisi ilk kez 1986’da yayımlandı ve Mart 2014’te 41. baskıyı yaptı. Daha sonra filmi bile yapıldı. Ancak kitap kadar ilgi görmedi.

Kitap hakkında kısa bilgi vermek gerekirse;

Varolmanın Dayanılmaz Hafifliği, 1968 Prag Baharı ve ardından SSCB’nin işgali çevresinde Tomas, Tereza, Sabina ve Franz’ın yaşamlarını konu edinir. Prag Baharı ve ardından yaşananların kitabın ana karakterlerinin yaşamlarını nasıl değiştirdiğini tartışmaya açar Kundera. 1968’de, Prag Baharı olarak da adlandırılan Çekoslavakya’daki demokratikleşme hareketi, SSCB ve Varşova Paktı tarafından bir karşı devrim olarak görülmüş ve süreç 20 Ağustos 1968’de ülkenin işgal edilmesiyle sonlanmıştı. Bu işgal sonunda yaklaşık üç yüz bin kişi Batı ülkelerine iltica etmek zorunda kalmış; ülkelerinde kalan aydınlar, sanatçılar, kanaat önderleri ya nedamet getirmeye zorlanmış ya da işlerinden edilmişlerdi. Roman da, bu olaylarla alt üst olmuş yaşamlara odaklanır. Bunu yaparken de insanın karşısına çıkan durumlarda ahlaki olarak neyi tercih etmesi gerektiğini sorgulamaya çalışır Kundera. Kişi aşkta, siyasette, felsefede ya da günlük yaşamda neyi tercih edecektir: Ağırlığı mı hafifliği mi? İhaneti mi bağlılığı mı? Giydirilmeye çalışılan deli gömleğini mi kendi benliğini mi? Tüm roman yapılan tercihlerin, atılan adımların, vazgeçişlerin, tutunmaların dökümüne ayrılır.