Sivas ve Kayseri merkez olmak üzere Anadolu''da 1335-1381 yılları arasında hüküm süren bir Türk beyliğidir. Kurucusu Uygur Türkleri''nden Alâeddin Eretna Bey''dir. Babası İlhanlı Sarayı öğretmenlerinden Taycu Bahşı''dır.
*
İlhanlı Hükümdarı Olcaytu Han''ın 1316''da ölümü üzerine yerine geçen oğlu Ebû Said Bahadır Han, Emir Çoban''ın oğlu Timurtaş''a 1317 yılında Anadolu''nun idaresini verdi. Eretna''da Timurtaş''ın maiyetinde idi. Timurtaş Konya bölgesini ele geçirdi, Eşrefoğulları ve Hamidoğulları beyliğine son verdi. Bu arada Timurtaş, Eretna''nın kız kardeşiyle evlendi. Eretna Bey de böylece Ebu Said Bahadır Han''ın emirleri arasında yer aldı.
Öte yandan Ebu Said Bahadır Han ise Emir Çoban''ı ortadan kaldırdı. Timurtaş, babası Emir Çoban''ın 1327''de öldürülmesi üzerine Ebu Said Bahadır Han''dan korkarak Memlük sultanına sığınmak için Mısır''a giderken yerine kayınbiraderi Alâeddin Eretna''yı bıraktı.
*
Alâeddin Eretna, Anadolu valiliğini vekâleten yürüttüğü sırada Ebû Said Bahadır Han ise bu göreve Celâyirli Büyük Şeyh Hasan''ı tayin etti. Ancak Şeyh Hasan Anadolu valiliğini üzerine almayıp güvendiği Alâeddin Eretna''yı vekil bıraktı. Ebû Said Bahadır Han''ın 1335 yılında ölümü ve evladı olmaması nedeniyle çıkan karışıklıklardan yararlanmak isteyen Şeyh Hasan ise İran''a döndü.
*
Eretna zamanla Memluk Sultanı Melik Nasır''a (1309-1340) bağlılığını bildirerek onun himayesine girdi. Melik Nasır ise Eretna''nın Anadolu valiliğini tasdik etti. Eretna da Melik Nasır adına hutbe okuttu. Böylece Eretnalılar için yeni bir dönem başlamış oldu.
Timurtaş''ın oğlu Şeyh Hasan da Eretna''nın kendisine tabi olmasını istedi. Eretna''da bu talebi reddedince araları açıldı. Şeyh Hasan beklemediği bu tavır üzerine emirlerinden Süleyman Beyi Eretna''nın üzerine gönderdi. Sivas''ın Karanbük ovasındaki savaşta Süleyman Bey yenildi. Eretna, savaştan sonra sultanlığını ilan etti, kendi adına para bastırdı. Eretna Devleti, Pasinler''den Ankara''ya, Samsun''dan Toros dağlarına kadar genişledi. (1)
*
Alaaddin Eretna, yönettiği halka adaletli davrandı, bilginlere ve yazarlara sahip çıktı. Sakalının seyrek olması nedeniyle halk tarafından kendisine ''Köse Peygamber'' lakabı verildi. 1352 yılında Kayseri''de öldü.
Alâeddin Eretna''nın üç oğlu vardır. Hasan genç yaşta yaşama veda ederken, diğer oğulları Cafer Bey ve Mehmet Bey birbirlerine karşı iktidar mücadelesine giriştiler. Tarih kitaplarında tecrübesiz oldukları için devletin zayıfladığı belirtilmektedir. Beyliğin son saltanat naibi Kadı Burhaneddin, Sivas''ı ele geçirip 1381 yılında hükümdarlığını ilan etti, kendi adına devlet kurdu.
.....
1. Umay Türkeş Günay, Türklerin Tarihi Geçmişten Geleceğe, Akçağ y, 5.baskı, 2015
